Хуйлраан

УИХ-ын сэнтийд залрах үер баячуудаас эхлээд ядуусыг хамаад хуйларлаа. Арга ч үгүй. Тэр сэнтийн өгөөж дэндүү. Тендерүүдийг хуу хамна. Хулгай луйвар эрсдэлгүй дархлаатай. Эргүүлэн татах, хариуцлага хүлээх, ял эдлэх өөрсдийнх нь зохиосон хуулиар хориотой. Тийшээ АТГ, цагдаа, прокурор, шүүх нэвтрэх гэвэл хоншоороо тас цохиулна. Халдашгүй байдлын дархан цаазтай. Ийм агуу сэнтийн төлөө уралцахад ичих жижигдэнэ. Амь эрсдэхгүй л бол дээдийн заяа. 

Хойт насандаа бурхан болох гэж залбирч буй мухар сүсэгтэн, УИХ-д сонгогдох гэж өрсөлдөж яваа нэр дэвшигч хоёр харахад ижил. Гэвч бурхан болж төрөх магадлал хоосон чанарт тулаад юу болсон эсэх нь хэзээ ч мэдэгдэхгүйгээр замхардаг бол гишүүн болсон эсэх санал хураалт дуусмагц шөнөөр зарлагдана. Шамбалд мэндлэхээс УИХ-д сонгогдох энэ насанд нүдэнд ил агаад баяжих ирээдүй бодиттой. Сонгуулийг монголчуудын хардаг хэмжээ ердөө энэ.

Бурхан болох уу, гишүүн болох уу гэвэл би л лав “бурхан болох найдваргүй” гээд “гишүүн болъё” гэнэ. Хамгийн гол нь бурхан хулгайлах, луйвардах эрхгүй, гишүүний хажууд жижиг гар. Мохошгүй тэвчээр, цөхөршгүй энэрлээр шамбалд төрөх гэж насан турш гүрийснээс хэдэн саяын өр тавиад гишүүн болохоор азаа шодох амар. Гишүүн болбол зээлээ төсвөөс хулгайлаад төлчихнө. Гачлантай нь буян бус нүгэл үйлдэж байж гишүүн болдог жаахан тийм. Гэвч буян нүгэл хоёрыг дэнслэх биширлээ өнгөрөгч коммунист зуунд ор тас орхисон монголчууд бурхныг нулимаад гишүүний төлөө алалдах орчин үеийн капиталист аж төрөх ёс иржээ. Сонгуульд өрсөлдөнө гэж арай л нохой хуцсангүй. Хуцсан ч байж магадгүй. Нохойн хэл мэдэх биш. Мунхаглан хуйлраад байдаг. Улс гүрнийг жолоодоход уг нь онцгой гавал, өндөр мэдлэг, арвин туршлага, журамлаг ёс зүй хэрэгтэй сэн. Буйдарсан массыг эргүүтүүлж, санал бөөндөхөөс амьдралд яв цав тохирч, биелэгдэх бодит нөхцөл бүрдсэн хууль зохиох ондоон. Энэ нь онцгой гавлын ажил. УИХ-ын сэнтий уг нь галзуу-шизо болон булчинлаг-мангарууд очиж тонгочдог суудал арай биш байлтай.

Би ард түмнээсээ хол түрүүлсэн тул сонгуульд өрсөлдөхөөр шийдлээ гэж зарлах даруу монгол зангаар бол ичмээр үйлдэл. Миний зүрх бусдын зүрхнээс илүү эх оронч гэх нь ярьдаг үг мөн үү? Ард олны оюун ухаан дотроос миний оюун ухаан тасархай. Өрөнд унасан Монголыг зөвхөн би л хөгжүүлж чадна. Өөр хэн ч чадахгүй гэх хоосон бардамнал нь хэнд ч ил. Харин хуулиар тоглож зад баяжсан дархан хулгайч УИХ-д хаалтгүй нь бодит гайхамшиг. Саналаа мөнгөөр зардгаа тооцохгүй бол бид сонгох бүрэн эрхтэй болсон. Өөрийн үзлээр Төрд төлөөллөө сонгоод зогсохгүй ямар ч галзууд Төр түшилцэхээр сонгуульд өрсөлдөх эрх нээгдсэн. Эрх мэдлийн төлөөх энэхүү өрсөлдөөнд монголчууд бөөндөө өргөн фронтоор давшлаа. Төр түших амархныг Б.Наранхүү мэтийн дуугардаггүй гишүүдээс анзаарч зоригжсон цагаан мангарууд хар тамхинд донтох мэт салхилав. Б.Наранхүү гишүүний мөнгөтэйг тооцох ухаан тэдэнд алга.

Хуйлрах өвчин монголчуудад эртнээс угшилтай. Богд хэмээх тэмбүүтэй төвдийн шээсэн газрын шорооноос авах гэж хуйларч, хөлдөө унасан хөгшдөө гишиглэн гэмтээж асан түүхээ сана. Хуйлрах донтой хүмүүсийн нийтлэг шинж гэвэл тэд ядарсан зовсонд тусалж, буян үйлдэх нинжин сэтгэлгүй цэвдгүүд байдаг. Тиймээс гишүүн болох гэж хуйлрагчдын хүн чанарыг сайтар тунгааж ялгаж салгана буй зээ. Хуйлраан дунд сайн хүн байгаа. Гагцхүү тэднийг олж сонгох. Сонгох эрх зуун хувь өөрт бий гэдэг чинь хэрэв мөнгөөр зарчихгүй бол чамлах ардчилал биш. Хуйлрагчдын дундаас авилгач, хулгайч, луйварч, харанхуй, мунхаг, солиот нарыг сонголгүй тойрох эрх сонгогч болгонд зуун хувь бий.

Гэхдээ УИХ-ын гишүүн болохыг хорвоо дээрх цор ганц гайхамшиг гэж бүү итгэ. Эх оронд минь авъяас чадвараа нээж сайхан амьдрах боломж дүүрэн байгаа. Хараал зүхлийн бай-УИХ-ын гишүүнд өчүүхэн хүмүүс тэмүүлдэг. Мулгуу хэрнээ хэрүүлд гаажтай, хор найруулахдаа адтай хүмүүс улс төрд хуйлардаг. Хөгийн хөгийн хөөрхийс нэрээ дэвшүүлэн хөөрцөглөөд ялна гэж итгэж буй нь өрөвдөлтэй. Хоолныхоо хэдэн цаасыг хоослох вий дээ. Өндөр хөгжилтэй орнуудад оюунлаг эрдэмтэд баян бизнес эрхлэгчдэд мэдлэгээ зарж хамгийн их орлоготой амьдардаг. Тийм боломж Монголд үүсэж буй. Шинжлэх ухааны салбарт ухаалаг нээлт сэтгэсэн толгой цойлдог. Шинэ нээлт санал хураалтаар шалгардаггүй. Давуу үзүүлэлтээр бярддаг. Гавлаараа тэргүүлэгч сод ухаант баяждаг. Шинжлэх ухааны зах зээлийн өрсөлдөөн эрдэмтдийг хурцалдаг. Брэнд бүтээж бизнесээ цэцэглүүлэх ч нээлт. Залуус минь УИХ-ын гишүүн ба ер албан тушаалыг үл тоогоод, эрдэм мэдлэгийг эд баялаг болгон хөрвүүлдэг энтрепренер-сэхээтнүүд болохын төлөө хуйлар. Шинэ нээлтээр хүртдэг патентын тоогоор дэлхийд өрсөлдөхийн тулд хуйлар. “Эх орны хамгийн сайн хамгаалалт бэлтгэгдсэн иргэд” гэх үгийг эргэцүүл.