У.Барсболдоор мааниа уншуулсан Хөшөөтийн орд

Хөшөөтийн уурхай хэн нэгний гарын салаагаар орж, гадныханы мэдэлд очсон нь хуулийн дагуу байсан гэж хэлэх аргагүй. Тус ордыг стратегийн ордод хамруулах талаар иргэн Б.Мөнхбаяр, О.Батсүх нар Сүхбаатар дүүргийн шүүхэд хандаж байв.Гэвч шүүхийн шийдвэр Хөшөөтийг “хөнөөгсөд”-ийн талд гарсныг өдгөө өрнөж буй үйл явцаас харахад шударга шийдвэр байсан гэхэд эргэлзээтэй.Тухайн үед иргэн Б.Мөнхбаяр, О.Батсүх нар Хөшөөтийн ордыг стратегийн ач холбогдол бүхий орд газарт оруулах саналыг УИХ-д өргөн мэдүүлэх ажлыг Засгийн газарт даалгах тухай нэхэмжлэл гаргасан байдаг.Хэдийгээр нэхэмжлэлийг шүүх хүлээн авсан ч хуулийн үндэслэлгүй шалтаг тоочин арав гаруй удаа хойшлуулсны эцэст хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон байдаг.Энэ талаар иргэн О.Батсүх “Давж заалдах гомдлыг шүүхийн мэдээлэл, лавлагааны ажилтан хүлээн авахдаа хуульд заасан хугацаандаа байгаа эсэх, улсын тэмдэгтийн хураамж төлсөн эсэх гээд бүгдийг нь шалгадаг. Дутуу материалыг хүлээн авдаггүй байтал хураамж төлөөгүй нэрийдлээр хэлэлцэхээс татгалзаж байгаа нь цаанаа Хөшөөтийн уурхайг бүртгүүлэхгүй гэсэн санаа байгаа нь илт” хэмээн мэдэгдэж байлаа. Түүнчлэн давж заалдах шатны шүүхэд гурав хоногийн дотор хүргэх үүрэг хүлээсэн анхан шатны шүүх 45 хоногийн дараа тэмдэгтийн хураамж төлсөн баримт хавсаргаагүй байгаа хэмээн буцааж байсан удаатай.Ашигт малтмалын тухай хуульд зааснаар “Стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын орд” гэж үндэсний аюулгүй байдал, улсын болон бүс нутгийн эдийн засаг, нийгмийн хөгжилд нөлөөлөх хэмжээний, эсвэл жилд Монгол Улсын дотоодын нийт бүтээгдэхүүний тав ба түүнээс дээш хувийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байгаа буюу үйлдвэрлэх боломжтой ордыг хэлдэг. Харин Хөшөөтийн ордын нөөцийн үнэлгээг тогтоох ажлыг улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хийж, 309 сая тонн нүүрсний нөөцтэйг нь тогтоосон байдаг. Тиймээс уг ордыг стратегийн ач холбогдол бүхий болгох учиртай. Хөшөөтийн ордыг стратегийн ач холбогдол бүхий ордод тооцох нь ард иргэд, төр засаг тодорхой хувийг эзэмших эрхтэй болох юм. Гомдол гаргасан иргэн Б.Мөнхбаяр “Шүүх хэний эрх ашгийн төлөө ажиллаад байна вэ.Хэн нэгэн том бизнесмений халаасанд орчихсон юм биш биз дээ. Тухайлбал, “Мон эн ко” компанийг шүүх гуравдагч этгээдээр татсан. Гэтэл тус компани ямар нэг тайлбар, өгдөггүй, шүүхийн дуудсанаар ирдэггүй. Энэ том ордыг хувийн нэг компани эзэмшвэл тухайн газар нутаг сүйдэж, Монголын ард түмэн л хохирч үлдэнэ” гэж мэдэгдэж байлаа. Монголын таван чухал ордын нэг болох Хөшөөтийн уурхай хятадын мэдлийнх болсон нь Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайд асан, цагтаа МАХН-ын генсек явсан У.Барсболд тэргүүтэй хүмүүсийн үйлдэл гэдгийг мэддэг ч хуулийнхан шалгасан нэр зүүж орхисоор ирсэн.

Хөшөөтийн ордын тухай товчхон дурдахад Хөшөөтийн орд стратегийн ордод бүртгэгдчихсэн, У.Барсболд лиценз эзэмшигч байв. Уг ордыг анх 1979 онд хуучнаар ЗХУ-ын хөрөнгө буюу БНМАУ- ын хөрөнгөөр оросууд нөөцийг нь тогтоожээ. Оросын экспедиц үзэхдээ 200 сая тонн нүүрсний нөөцтэй гэж тогтоосон. Хөшөөтийн ордын коксжих чанар нь 7000 кг.калпори.

Гэвч стратегийн ордод орох учиртай уг орд нэг л мэдэхэд 87 сая нүүрсний нөөцтэй болж, нөөцийг нь хэт багасгасан байдаг. Энэхүү нөөц яагаад гэнэт багасав гэдэг ч шалгахадаа хүрвэл бас л нэг ноцтой баримт. Тухайн үед Эрдэс баялгийн зөвлөлөөс бодит нөөцийг нь багасгаснаар барахгүй стратегийн ордоос хассан нь У.Барсболдын лобби байсан эсэхийг ч өнөөдөр тогтоож, уг ордын хувь заяаг шийдэх ёстой.