Хөшгөө нээгээд удаагүй намрын ээлжит чуулган нэг зүйлийг эс тооцвол өмнөхөөсөө ялгарахааргүй унжгар уйтгартайгаас гадна олон түмэнд урт хугацаанд хэрэг болчихоор том юм төдийлөн хийхгүй нь тодорхой болоод явчихлаа.Ингэж хэлсний учир нь чуулганы хөшиг нээгдэнгүүт улс төр дэх попууд ил гарч эхэлсэнд юм. Сонгуулийн улирлаар бол энэ чуулган хийгээд ирэх хэдэн cap УИХ-ын гишүүдийн хувьд яах аргагүй юугаар ч хамаагүй попрох, юухнаар ч болов ард олноо дэмнэх цаг нь. Үүний түрүүч гэж болох нэгэн үйл явдал өчигдөр өрнөлөө.
Тодруулбал, УИХ-ын гишүүн Д.Оюунхорол, Н.Амарзаяа, Ё.Баатарбилэг, Х.Баделхан, Б.Батзориг, О.Батнасан, М.Билэгт, С.Бямбацогт, Д.Дамба-Очир, Д.Лүндээжанцан, Л.Мөнхбаатар, Ж.Мөнхбат нар “Итгэлийн зээл олгох тухай” хуулийн төслийг санаачлан боловсруулснаа УИХ-ын дарга Г.Занданшатарт өргөн барилаа.
Өнгөрсөн гурван жилд ард иргэд, аж ахуйн нэгжүүддээ итгэл үзүүлээд банкны зээлийн хүү битгий хэл өндөр настны тэтгэврийн зээлийн хүүг бууруулаагүй, бүр ярих юм бол ЖДҮХС-гийн зээлийг ч ном ёсоор нь өгчихөж чадаагүй атлаа иргэддээ итгээд, ямар ч барьцаагүй зээл олгохоор хууль санаачилсан нь нэг талаар “Энэ хэд ингээд ч болов хуулийн төсөл боловсруулалцаж суугаа нь овоо доо” гэгдэж болох ч нөгөөтэйгүүр маш том даажигнал билээ.
Тэгээд ч сонгуулийн өмнөхөн амжиж боловсруулсан хийгээд баталсан хуулийн төслүүд дараагийн УИХ бүрэлдэхтэй зэрэгцээд цаасан дээрх хууль болж, тоосонд даруулаад гээгддэгийг мартаж болохгүй.
Гэхдээ төсөл санаачлагчдыг ямар үндэслэл, судалгаанд суурилан энэхүү хуулийн төслөө боловсруулсныг хамтдаа сөхье. Тэд “Монгол Улсын иргэдийн багагүй хувь нь амьжиргааны баталгаажих түвшнээс доогуур буюу тогтмол бус, бага орлоготой байгаа тул тэдний орлогыг нэмэгдүүлэх, өрхийн болон бичил бизнесийг төрийн зүгээс дэмжих шаардлагатай байгаа юм.
Гэвч бизнес эрхлэх сонирхолтой тэдгээр иргэдэд зээлийн хүрэлцээ бага, хүү өндөр, барьцаа хөрөнгө байхгүй зэрэг хүндрэлүүд тулгардаг. Тиймээс бага хүүтэй, барьцаа хөрөнгө шаардахгүй, санхүүгийн уян хатан нөхцөлтэй бага дүнтэй зээлийг зорилтот бүлгийн иргэдэд хүргэх зорилгоор Итгэлийн зээл бий болгох эрх зүйн орчин бүрдүүлэх ажлыг 2016 оноос эхлүүлсэн.
Улс орныхоо эдийн засгийг богино хугацаанд сэргээж, өсөлт бий болгон, нийгмийн салбаруудыг дэмжих, иргэдийн амьдралыг сайжруулах Монгол Улсын Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн зорилтыг хангаж, зорилтот бүлэгт хөнгөн шуурхай, чирэгдэлгүй зээлийн үйлчилгээ үзүүлэх, нийгмийн итгэлцлийг бий болгох бүтээгдэхүүн гаргахын тулд энэхүү хуулийн төслийг боловсруулсан. Монгол Улсын хэмжээнд нийт зээлдэгчийн 90 хувь нь 20.0 сая төгрөг хүртэлх зээл авсан байна.
Итгэлийн зээлийн дээд хязгаар 20.0 сая төгрөг тул нийт зээлдэгчийн 90 хувь буюу давхардсан тоогоор 3.0 сая иргэн, хуулийн этгээдэд урт хугацаатай, бага хүүтэй, барьцаагүй зээл авах боломж бүрдэх юм” гэжээ.
Түүнчлэн уг хуулийн төсөл батлагдсанаар “Нэгдүгээрт, Өрхийн аж ахуй болон бичил бизнес эрхлэгчдийн орлого, хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэхэд бодитой дэмжлэг болно. Хоёрдугаарт, Өрхийн болон бичил зээлийн хүртээмжийг нэмэгдүүлж, санхүүгийн тогтвортой байдлыг хангахад эергээр нөлөөлөн, эдийн засгийг хөгжлийг дэмжинэ.
Гуравдугаарт, Өрхийн дундаж орлого нэмэгдэхээс гадна санхүүгийн сахилга бат, хувь хүний чадавхийг дээшлүүлж, орон нутгийн тогтвортой хөгжлийг хангах, ядуурлыг бууруулахад эергээр нөлөөлнө.
Дөрөвдүгээрт, Иргэдийн санхүүгийн боловсрол, сахилга хариуцлага сайжирна” гэж төсөл санаачлагчид үзэж байгаа аж. Тэдний ирээдүйд гарах үр дүнгээ тодорхойлсон байдлаас харахад л амьдралаас хэт хол мөртлөө амьдралтай нь наалдуулж ярьсаар ирсэн сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрөөс нь ялгах аргагүй ижил уншигдаж байгаа биз. Бүр цаашлуулбал, дараагийн ЖДҮ-чдыг төрүүлэх зам мөрийг хуульчилж, хамгаалж өгч байгаа хэрэг ч байхыг үгүйсгэх аргагүй.
Үүнээс гадна санхүүгийн боловсрол, сахилга бат муутай, хадаасаа ч үйлдвэрлэдэггүй иргэддээ хавтгайруулан зээл олгоод тэр аяар нь банкны өрийн дарамтад хатаах эрсдэлтэй. Ийм хуультай хуульгүй өнөөдөр монголчуудын бараг 99 хувь нь өндөр хүүтэй банк, банк бус санхүүгийн байгууллага, ломбард, дэлгүүрийн өрийн дэвтэрт давхар давхар өртэй байгааг сануулах нь зүйтэй. Иргэдийн өрөн дээр өр нэмэхээс гадна татвар төлөгчдийн мөнгийг салхинд хийсгэх хэрэг байгаа ч үү, үгүй ч үү.
Өөрөөр хэлбэл, сонгууль дөхөхөөр эрхэм гишүүд иргэдэд таалагдаж, оноо авч л байвал ямар ч хамаагүй хууль санаачлан батлуулахаар зүтгэж эхэлдгийн ойрын жишээ энэ байлаа. Түүнээс энэ хуулийн төслийг битгий батал гэж байгаа юм огт биш. Үүнээс цааш олон нийтэд таалагдаж л байвал юу ч байж мэдэх хуулийн төсөл, амлалт, санаачилгууд шил даран хөврөх нь тодорхой.
Эхэнд дурдсан энэ удаагийн ээлжит бус чуулганы өмнөхөөсөө ялгарах нэг зүйл нь ирэх хэдэн сард УИХ дахь гишүүн бүр борог амьдрал дундаас гарч ирсэн мэт дүр эсгэж, ард түмнээ хамгийн сайн ойлгож, мэддэг нэгэн болж, “Ард түмэн минь” гэж хоолой зангируулан яриад эхэлнэ. Тэд ямар нэг байдлаар олныг халамжилж, хайрласан хууль санаачилж бүр тодруулбал, улстөрчдийн non топ нь ялгагдахаа байтлаа идэвхэжнэ.
Түүнээс бусдаар өмнөх гурван жил гарангийн хэрүүл маргаан, талцал, биестээ тавьдаг чагт хаалт жам ёсоор үргэлжилнэ. Энэ парламентаас том зүйл хүлээх хэрэггүй. Тэд ирэх хаврын сонгуульдаа бэлдээд гарт баригдаж, нүдэнд харагдах олигтой юм огт хийхгүй.
Б.Амар
Эх сурвалж: Үндэсний шуудан сонин
